BANKA TEMİNAT MEKTUPLARININ KAPSAMI ve ÖZELLİKLERİ
Teminat mektuplarının özellikleri ekonomik (teminat) işlevi, ikinci derece borç doğuran bir sözleşme olması, şarta bağlı olması, asıl hukuki ilişkiden bağımsız olması ve soyut borçlar doğuran sözleşme olmaması olarak sayılabilir.[1]
Doktrinde[2] ve Yargıtay kararlarında teminat mektuplarının kıymetli evrak niteliğinde olmadığı[3] ve haczedilemeyeceği[4] kabul edilmektedir. Kıymetli evrak niteliğinde olmamasının en önemli sonuçları, zayii nedeniyle iptal davası açılamamakta, kaybolsa dahi talep hakkı ortadan kalkmamaktadır.[5] Teminat mektuplarının kıymetli evrak niteliğinde olmamasının diğer sonuçlarından biri ise, haczedilememesidir.
Teminat mektupları kapsamına yalnızca para borçları değil, haksız fiil, sebepsiz zenginleşme, vekaletsiz iş görme, kanun veya mahkeme kararı gibi diğer hukuki ilişkiler de girmektedir.[6] Bu kapsamda, teminat mektuplarının kapsamının geniş bir şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir. Teminat mektubu ile garanti altına alınabilecek risklere örnek olarak; döviz kurlarından doğan riskler, mücbir sebepten doğan riskler, para transferinden doğan riskler, yabancılık unsurundan doğan riskler, öngörülemezlikten doğan riskler, ihracattan doğan riskler, sözleşmeden, hazırlanmasından, tarafların çokluğundan doğan riskler gösterilebilecektir.[7] Burada sayılmış olmasa dahi, birçok risk yine teminat mektubu ile garanti altına alınabilecektir.
Milletlerarası uygulama bağlamında URDG 758 kapsamında verilen teminat mektuplarının altı temel özelliği olduğu kabul edilmektedir.[8] Bu özellikler; imzalı bir yükümlülük içermesi, garanti verenin borcunun daima bir para borcu olması (lehtar yerine geçip borcu ifa edememesi), garanti verenin borcunun götürü usulü veya bir üst sınır olarak belirlenmesi (muhatabın zararının ispatlanması şartına nazaran belirlenmemesi), taleplerin belgeye dayandırılması, muhatabın ancak lehtarla aralarındaki sözleşmeye aykırılık halinde garanti verene başvurabilecek olması ve ancak sözleşmeye dahil edildiğinde veya uygulanacak hukukun belirlenmesi kapsamında uygulama alanı bulabilmesi.
[1] Detaylı bilgi ve açıklamalar için; Develioğlu, s. 73-109.
[2] Hüseyin Murat Develioğlu, Bağımsız Garanti Sözleşmeleri (ICC’nin URDG Hükümleri ile İlgili Açıklamalarla Beraber, 1. Baskı, İstanbul, Temmuz 2021, On İki Levha Yayıncılık, s. 69; Seza Reisoğlu, Banka TM, s. 53.
[3] Yargıtay 11. HD. 28.11.2011, 14190/15962; Yargıtay 12. HD. 05.07.2002, 13462/14707; Yargıtay 11. HD. 21.05.2013, 12067/10495; Yargıtay 19. HD, 15.06.2001, 511/4641; Yargıtay 19. HD. 15.06.2001, 4641/4641 (naklen: Hüseyin Murat Develioğlu, Bağımsız Garanti Sözleşmeleri, ICC’nin URDG Hükümleri ile İlgili Açıklamalarla Beraber, 1. Baskı, İstanbul, Temmuz 2021, On İki Levha Yayıncılık, s. 69).
[4] Yargıtay 12. HD. 06.04.2000, 4332/5403; Yargıtay 12. HD. 10/06/2002, 11241/12288 naklen: Hüseyin Murat Develioğlu, Bağımsız Garanti Sözleşmeleri (ICC’nin URDG Hükümleri ile İlgili Açıklamalarla Beraber, 1. Baskı, İstanbul, Temmuz 2021, On İki Levha Yayıncılık, s. 69)
[5] Seza Reisoğlu, Banka TM, s. 53.
[6] Develioğlu, s. 74.
[7] Develioğlu, s. 79-80.
[8] AFFAKİ, Georges, GOODE, Roy, Guide to ICC Uniform Rules for Demand Guarantees, URDG 758, Paris ve Oxford, 2011, s. 32 (DEVELİOĞLU s. 17 NAKLEN)
Yıl: 2024
Uygulama: Banka Teminat Mektuplarının Kapsamı ve Özellikleri
Avukatlar: Mehmet Said SARIBAŞ & Bilal AKBABA
İletişim: info@saribasakbaba.av.tr
Web site: saribasakbaba.av.tr
